Thema avond: All-Electric Ready Hybride Warmtepompen (19 april 2023)

Jan van Gerven, installateur uit Oostelbeers (zie website KempenEnergie bij Kempische bedrijven), spreekt uit praktische ervaringen over de installatie van (hybride) warmtepompen. Hij leest uit hobby veel vakbladen, en heeft alles al eens gebouwd. Ook bijvoorbeeld een warmtepomp op een vijver en op een open bron (hoog rendement, wel een vergunning nodig).

Aardwarmtepompen

Als je aardwarmte beheerst als installateur, dan kun je alles. Dat heeft nl het meeste risico.
Boringen voor aardwarmtepompen mogen niet overal meer. De kleilaag door de bodem in Reusel en Bladel is 18 meter, vanaf 1 juli mag daar niet meer geboord worden voor een grondwarmtepomp. In Oirschot zit de kleilaag dieper. Er kan nog tot 100 meter geboord worden.
Bij vrijstaande woningen is het een gesloten warmtewisselaar, bij industrie een open bron systeem.

Horizontale aardwarmte

Horizontale aardwarmte is 9 van de 10 keer niet interessant. Het klinkt mooi, maar het moet diep genoeg (in water) liggen. Wat als het grondwaterpeil daalt? Het moet zeker 2,5 meter diep worden gelegd, 6 tot 7 meter uit elkaar, in 3 lussen van 100 meter. Dat kan alleen als je de meters hebt (groot perceel), ongeacht de grondsoort.

Warmtepomp op ventilatielucht (geen buitenunit, de compressor zit op de boiler)

Een warmtepomp met ventilatielucht gaat goed als de buitenschil een RC waarde van minimaal 4 heeft en de woning een vloeroppervlak van maximaal 60-70 m2.

Ventilatie warmtepomp voor een badkamer op 150 kuub lucht afzuiging.

Hybride WP (is een Nederlandse benaming)

Conventionele hybride warmtepompen hebben als nadeel dat ze de Cv-ketel nooit helemaal
kunnen vervangen. Op het moment dat de woningeigenaar volledig van het gas af wil (of
moet), moet er opnieuw fors geïnvesteerd worden in een volledige warmtepomp. De All-
Electric Ready hybride warmtepomp voorkomt deze dubbele investering. Deze wordt namelijk zo groot gekozen dat hij te zijner tijd, zodra de isolatie en het warmte afgiftesysteem van het huis op niveau zijn, de Cv-ketel volledig kan vervangen. Hij is ook voorbereid om dan de warmwatervoorziening van de Cv-ketel te kunnen overnemen.

Lucht-water warmtepompen

De buitenunit moet altijd groot genoeg gekozen worden voor all-electric.
Met een monoblok en een besturingsunit kun je al draaien. Dan heb je geen binnen unit.
Rendement van een monoblok is, door de propaan als koudemiddel, hoger dan van een split unit. Ook kunnen meer installateurs het installeren: voor een split heb je altijd een koelmonteur nodig.
De huidige hoge temperatuur warmtepompen kunnen water opwarmen tot 68 graden. Dat is 1x in de maand nodig tegen legionella.
Voor een goed rendement is 55 graden voor verwarming maximaal. Standaard is 52 graden. Hoe lager de temperatuur, hoe beter.

Propaangas als koudemiddel (R290)

Propaan is het aller milieuvriendelijkste gas.
Het nadeel is dat die warmtepompen nog maar tot 12 KW kunnen. Groter is nog niet Europees goedgekeurd. Je kunt er wel een paar in cascade opstelling zetten voor bijvoorbeeld scholen, sportkantines, bedrijfshallen.
De compressor staat altijd buiten (met het propaan ook alleen buiten). Van de binnen-unit naar de buitenunit zit CV water.
Het rendement van propaan als koudemiddel ligt veel hoger: 50 graden met propaan heeft hetzelfde rendement als een ander gas met 30 graden.
De eerste warmtepomp van NIBE met propaan kwam vorig jaar februari (2022) op de markt.
Een water-water warmtepomp met propaan zien we nog niet.
90% van de airco’s zit koudemiddel R410 in, dat is zeer schadelijk voor het klimaat.

Plaats van de buitenunit van een warmtepomp

Kijken vooral naar het geluid, voor de buren en de particulier zelf.
De ideaalste plaats is zo kort mogelijk bij de binnen-installatie.
Het geluid van de compressor kan doortrillen bij een dak met houten balklaag, want dat is een klankkast. Het kan dan zijn dat je ‘m weer moet verzetten. Bij een betonnen dak is er geen probleem. Rubbers helpen een beetje als je ‘m op een carport of overkapping plaatst.
De mantel van de leidingen moet goed worden geïsoleerd.
De afstand van de warmtepomp tot je huis is verlies. Bij een split unit is de lengte door de tuin max. tussen 25 en 35 meter.

Koelen met een warmtepomp

Koelen met radiatoren gaat niet. Koelen met vloerverwarming is mogelijk tot 17 graden. De COP is hoger in de zomer maar het kost uiteraard wel stroom.
Actieve koeling met Vencoil koude lucht inblazen is beter dan een airco.

Wanneer is de woning geschikt?

Bij een hele slechte schil wordt het niet aangeraden.
Bij een matig tot slecht geïsoleerde woning met hybride warmtepomp is de gasketel afgelopen winter toch niet ingesprongen, ook niet die koude week in december. De resultaten van de geplaatste installaties zijn hartstikke goed.
Waar zit het omslagpunt? Je kiest altijd hybride full-electric ready als een huis matig tot slecht geïsoleerd is.
Bij label C en hoger kan het wel.
Je kunt de CV verwarmingsfunctie op OFF zetten en kijken of het voldoende is. Warm water wel laten doen door ketel. Wat hou je over bij -7 graden bij full electric.
Afgiftesysteem radiatoren LTV maken met bijvoorbeeld JAGA ventilatoren. In een praktijkvoorbeeld scheelde dat 12 graden aanvoertemperatuur.
Niet full electric als er geen ruimte is voor een boiler. 20×12 maanden =240 kuub voor warm water. Binnen unit is een grote koelkast met boiler en elektrisch element. Warm sanitair water: driewegklep, warm water, boiler sensor in werking bij stoken. Je ziet bijna geen buffervaten meer.
Een goede back-up voor als het echt koud wordt kan een elektrisch element zijn. Van de 300 pompen die Van Gerven heeft staan, gingen ze allemaal goed in de koude winter van 2021.
Aan een warmtepomp gaat weinig of niks kapot. Als er al iets kapot gaat, is het vaak een printplaat in de buitenunit. Het duurt circa 5 dagen om een nieuwe te bestellen en te plaatsen. In een bodem warmtepomp gaat de printplaat 15 mee, in lucht warmtepomp 10 jaar. NIBE houdt ze 20 jaar op voorraad, voor airco’s 7 jaar.
Gasverbruik omrekenen naar elektriciteit is een factor 2. Dus bij 1500 kuub gas, verbruik je ongeveer 3000 kWh stroom. Besparing is 50% bij een SCOP van 5.
Water-water is gunstiger qua SCOP.
Je moet wel eerlijk meten en de koeling niet meetellen.

Stooklijn

De WP heeft een buitenvoeler, wil bij een bepaalde buitentemperatuur een bepaalde watertemperatuur maken.

Hoe kun je de stooklijn goed afstellen? De stooklijn net zo lang afstemmen tot de (bad)kamer aangenaam is.
De stooklijn zo laag mogelijk instellen. Dat geldt voor elke warmtepomp. Een goede stooklijn bepaalt een goed rendement, dat kun je proefondervindelijk uitproberen. Verschillende waarden uitproberen en de effecten in het huis observeren. De waarden moeten stap voor stap worden gecorrigeerd, waarbij de temperatuur in huis in de gaten moet worden gehouden.
Elk huis reageert anders op externe omstandigheden. Bewoners moeten zelf de stooklijn dienovereenkomstig aan kunnen passen. Dit komt omdat de stookcurve meestal op de fabrieksinstelling staat.
Stooklijn toch laag houden als de woning boven slechter geïsoleerd is. Beter badkamer optoppen met elektrische verwarming: elektrische handdoekradiator of stralingspaneeltje tegenover de inloopdouche.
Van Gerven zelf stelt de stooklijn in op ervaring.
’s Middags de warmtepomp meer laten draaien, want dan is de buitentemperatuur warmer en de COP dus beter.

Merken warmtepomp en andere installateurs in de regio

Clivet: Italiaanse monoblock WP met R32, dus geen propaan. Is goed leverbaar en 40% goedkoper.
Nibe zit te hoog in de markt (prijstechnisch). Jaarrendement SCOP bij Nibe 5. Warmtepomp voor ouderwetse luchtverwarming (lucht lucht) heeft NIBE niet.
ELGA kan nooit je gas helemaal vervangen
Zoek een installateur die investeert in zichzelf. Ze moeten ervaring opbouwen. Fiers, van Zutphen (Eersel), Jacques Koolen (Reusel).

Elektronica

My uplink.
Tado radiatorknoppen aansturen, kan ook ketel en klep aansturen: 1800,- euro voor 10 temperatuur trajecten. Interessant in kantoren waar vaak veel verlies is omdat niemand de knop dichtdraait als ie weggaat.