Netcongestie – wat is dat?

Regelmatig horen we in het nieuws dat ons elektriciteitsnet last heeft van “netcongestie”. Daardoor kunnen nieuwe duurzame energieprojecten niet worden gerealiseerd. In deze blog gaan we hier nader op in.

Een stukje geschiedenis

Van oudsher is ons elektriciteitsnet “centraal” opgebouwd. Hier in Brabant werd de elektriciteitscentrale in Geertruidenberg gebouwd (de Amer-centrale). Van daaruit waaieren hoogspanningsleidingen uit in alle richtingen. Bij de steden worden die bij transformatorstations verder vertakt naar kleinere hoogspanningsleidingen en naar (ondergrondse) middenspanningsleidingen. Via transformatorhuisjes, waar de middenspanning wordt omgezet naar de bekende 230V, bereikt de stroom dan onze huizen en andere gebruikers. Voor de Kempen is de hoogspanningsleiding die vanaf Tilburg dwars door Oirschot en Best naar Eindhoven loopt één van die hoofdleidingen. De lijn van Eindhoven naar Hapert is één van de vertakte kleinere hoogspanningsleidingen.

Steeds meer decentrale opwekking

Maar ons elektriciteitsnet is tegenwoordig helemaal niet zo “centraal” meer. Veel mensen wekken hun eigen stroom op met zonnepanelen, er worden veel windmolens en grote zonnedaken gebouwd en in de agrarische wereld zijn biogasinstallaties en stroomopwekkende verwarmingsinstallaties bij de glastuinbouw gebouwd (WKK, warmte-kracht-koppeling).

Transportschaarste

Al deze energieopwekkers moeten op datzelfde elektriciteitsnet worden aangesloten. Voor particuliere zonnepanelen is dat niet zo’n probleem. Maar grote zonnedaken en -weides, windmolens en WKK-installaties zijn haast elektriciteitscentrales op zich en moeten direct op een transformatorstation van de hoogspanning worden aangesloten.

Die transformatorstations moeten dan wel de capaciteit hebben om die stroom te kunnen opnemen. En dat is nu steeds vaker een probleem aan het worden. Er is transportschaarste of te wel netcongestie. Op de kaart is te zien dat er in de Kempen geen vrije capaciteit meer is. Dit komt omdat het transformatorstation in Hapert vol zit (rood gebied). Dit raakt alle grootschalige projecten in Reusel-De Mierden, Bladel, Eersel en een deel van Bergeijk. Alleen in Oirschot is nog beperkt capaciteit beschikbaar, omdat Oirschot gevoed wordt vanuit Best i.p.v. vanuit Hapert (geel gebied).

De oplossing ligt voor de hand. De capaciteit van het elektriciteitsnet moet worden vergroot. De verantwoordelijken, TenneT en Enexis, werken hier hard aan, maar het duurt meerdere jaren voor de voor netverzwaring benodigde leidingen en stations daadwerkelijk kunnen zijn gerealiseerd. Daarom is het ook jammer dat de gemeenteraad van Oirschot onlangs heeft besloten om géén hoogspanningsstation toe te staan in de binnenkort nieuw aan te leggen ondergrondse hoogspanningsleiding bij de Proosbroekweg in Oirschot. Dat gaat nóg meer vertraging opleveren bij het realiseren van de benodigde nieuwe capaciteit. Een gemiste kans.

Alternatieve oplossingen

In de tussentijd wordt wel gewerkt aan manieren om de beschikbare beperkte capaciteit zo goed mogelijk te benutten. Zo wordt er getest of een windpark en een zonnepark niet op één en dezelfde kabel kunnen worden aangesloten. Het komt maar zelden voor dat de zon vol schijnt èn dat het hard waait en ze dus beiden tegelijk hun maximale vermogen leveren. Mocht dat toch gebeuren, dan moeten op die momenten de installaties worden gedimd, maar dat nadeel weegt niet op tegen de voordelen.

Een andere manier is om zonnedaken “af te toppen”, niet op 100% van hun capaciteit aan te sluiten, maar op een lager percentage. Het verlies van maximale capaciteit gedurende enkele uren per jaar weegt op tegen het voordeel om de installatie toch te kunnen aansluiten.

Ook kan opwekkers van zonnestroom gevraagd worden om de energie direct zelf te gebruiken. Een boer met een zonnedak moet dan bijvoorbeeld z’n regeninstallatie aan zetten als de zon hard schijnt en er overbelasting ontstaat.

Momenteel wordt serieus nagedacht over een energiehub op het Kempisch Bedrijven Park (KBP). Er zullen daar dan containers met accu’s worden geplaatst die overtollige elektriciteit kunnen opslaan en op een later moment weer kunnen afgeven. Op die manier wordt het overbelaste transformatorstation van Hapert ontzien en dus extra ruimte op het elektriciteitsnet gemaakt.

Maar uiteindelijk kunnen we toch niet ontkomen aan netverzwaring en zal er op een slimme manier moeten worden omgegaan met aanbod en vraag van elektriciteit. Want naast de opwek van duurzame energie gaan we ook nog eens steeds meer elektriciteit gebruiken. Denk aan alle elektrische auto’s die op de weg komen en de elektrische verwarming met warmtepompen die nu snel opkomt. Het is te hopen dat TenneT en Enexis er vaart mee kunnen maken!

Kun je als particulier nu nog wel zonnepanelen op uw dak leggen? Jazeker! Want het probleem van netcongestie speelt alleen voor grootgebruikers. Voor onze huizen, met kleinverbruikersaansluitingen, gelden geen beperkingen.

Wil je hierover, of over andere duurzame energieonderwerpen, meer willen weten, bezoek dan één van onze EnergieLoketten of mail je vraag naar energieloket@kempenenergie.nl.

Jan van Tiggelen
EnergieGids
KempenEnergie